streekmuseumalphen.nl - Kersttentoonstelling 2013

Kerstgroepententoonstelling in Oudheidkundig Streekmuseum te Alphen N.B.

Dit jaar stellen Ida en Peter Diemer uit Veenendaal een deel van hun verzameling op in het Oudheidkundig Streekmuseum, Baarleseweg 1 (het oude witte Hervormde Kerkje uit 1822).

Zij verzamelen al zo’n 25 jaar en hebben kerstgroepen van over de gehele wereld.
In Alphen komen met name hun Kerstgroepen uit Noord – Midden - en Zuid-Amerika te staan.
Ida en Peter zijn lid van de Vereniging “Vrienden van de Kerstgroep” – Nederland. Deze vereniging heeft zo’n 150 leden, die overal in het land rond Kerst hun groepen tentoonstellen.
De kerstgroepen van Ida en Peter worden niet alleen tijdens de vakanties gekocht ook de Wereldwinkels en rommelmarkten leveren een bijdrage aan hun verzameling van rond de 1.500 kerstgroepen.

Wat achtergrond informatie. ( Klik op de foto's voor vergroting)

NOORD AMERIKA
AMERIKA

In Amerika vind je de kerstfiguren vaak uitgebeeld als indianen. De stal is een wigwam. De figuurtjes dragen soms sieraden en amuletten van turkoois.
De Zũni - indianen werkten het eerst met turkoois. Dit werd gedolven in New Mexico, Colorado en Arizona. Later gingen de Navajo edelsmeden er ook mee werken.
Behalve dat het mooi was, geloofde men dat het tegen kwaad zou beschermen.
Andere Navajo geschenken zijn: zilver en het heilige maïsmeel.

CANADA

De kerstgroep voor een Iglo met veel zeedieren, zoals zeeleeuw, zeehond, papegaaiduiker, ijsbeer en zeerob is, zoals men in Canada één en ander uitbeeld.
Maar ook de Indianenstam van de Hurons maken prachtige kerstgroepen van leer en andere natuurlijke materialen.

MIDDEN AMERIKA
MEXICO
Het waren Spaanse missionarissen, die rond 1600 de kerstgroep naar Mexico brachten. Ook daar wordt Kerstmis op 25 december gevierd. De kerstgroep is in dit land heel eigen geworden. Ze behoort bij de volkskunst.
In Mexico zijn ze meestal van klei - in de zon gedroogd - en daarna bont beschilderd.
Bijzonder uit Mexico is de ''Arbor de la Vida'' ( de levensboom ).
In de Maya - cultuur verwijst zij naar de gewijde ceiba, de boom waarvan de wortels in de onderwereld zitten, de stam de spil van de kosmos vormt en de takken tot in de bovenwereld reiken.

Op deze wijze houdt de heilige boom de drie zones van het Maya - wereldbeeld bijeen en symboliseert ze de band tussen de voorouders en de levenden. Het gebruik van kerststerren (plant) is ook een typisch Mexicaanse traditie.
Ze is vandaar naar Europa overgewaaid. Een Mexicaanse legende vertelt, dat een arme jongen geen geld genoeg had om een bloem te kopen voor de kribbe in de kerk. Daarom plukte hij een tak van een struik, waarvan enkele groene bladeren tot zijn verbazing bij de kribbe rood kleurden. Zo had hij toch nog een bloem bij de kribbe kunnen zetten. De Mexicanen noemen de plant ''Flor de la Noche Buena'' dat betekent: bloem van de goede nacht.

GUATEMALA
Een land waar nog veel indianenstammen leven; ieder met hun eigen bontgekleurde klederdracht. Tot voor kort heeft het zwaar geleden onder de guerrilla oorlog.
Pas sinds een paar jaar is er vrede. Het is boeiend te zien hoe ze hun eigen kerstgroepen ontwikkelen.

ZUID AMERIKA
ECUADOR.
Het dorpje Calderon bij Quito is bekend geworden door haar kerstgroepen van brooddeeg, zonder gist en vermengd met gips. Vaak zijn ze beschilderd met felle kleuren. De Koningen rijden op lama's.

PERU.
Heel bekend zijn de retablo's uit de Andes. Met de produktie van retablo's wordt een eeuwenoude uiting van Peruaanse kunst voortgezet. Een retablo is een in felle kleuren beschilderd kastje. Achter de luikjes worden verschillende taferelen uitgebeeld. De kleurrijke figuurtjes zijn uit aardappelmeel gevormd, ze zijn er in verschillende groottes. Van oorsprong komt de retablo uit Spanje. Daar werden tweeluiken als altaar meegedragen op pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. De afbeeldingen bestonden hoofdzakelijk uit heiligen. In de 16e eeuw namen de Spanjaarden deze tweeluiken mee op hun veroveringstocht door Peru.
De houten kistjes dienden tot bekering van de inheemse bevolking. Muilezeldrijvers namen retablo's op handelsroutes mee. Zij hechtten geloof aan het relikwie als behoeder van het kwaad. Onderweg werden ze geruild met de boeren en schaapherders. Begin jaren veertig werden ze opnieuw ontdekt.
Naast religieuze thema's moest ook het dagelijks leven in de tableaus afgebeeld worden. De stad Cusco is nu het centrum van de kerstgroepen industrie.
De traditionele kleigroepen van roodbruine klei dragen Peruaanse klederdracht. De gezichten zijn vaak zeer expressief. Deze groepen zijn meestal niet van de hand van een kunstenaar, maar van een familie of een heel dorp. Ieder maakt steeds dezelfde figuren en iedere gemeenschap heeft zijn eigen vormen en kleuren. Uit Peru komen ook de eieren uitgeboord met een tandartsboortje.
Wereldberoemd zijn de figuren van Hilario Mendivil en zijn familie. Hij stierf in 1976. Zijn figuren zijn zeer elegant met opvallende lange halzen. Ze zijn in oud Spaans koloniale stijl gekleed.
De Koningen rijden niet op kamelen, maar op drie andere dieren die de toen bekende werelddelen vertegenwoordigen: een paard voor Europa, een olifant voor Azië en een kameel voor Afrika. Vrijwel alle Zuid-Amerikanen gebruiken ook de haan om de geboorte aan te kondigen net als in Portugal.